Schatrijk met Schandelen

Tulpenmanie als inspiratie

Het idee om een serie murals te maken op de zijgevels van de flats in Schandelen ontstond een jaar geleden. Initiatiefnemer is Raenys Martis van de Stichting Street Art Heerlen, die kunstenaars vanuit de hele wereld naar Heerlen haalt om straatKunst met een hoofdletter K te creëren. Hij zag de lege gevels in Schandelen als een perfect ‘doek’ voor een drieluik van de Amerikaanse kunstenaar Gaia. Weller ging na enig wikken akkoord en als proef creëerde Gaia in 2017 de mural ‘Tulpenmanie’ op de hoek van Vijgenstraat en de Oude Kerkstraat. Het resultaat en maakproces zorgden voor zo veel betrokkenheid en enthousiasme in de wijk, dat smaakte naar meer. Gaia kon dus aan de slag om zijn drieluik van murals te maken voor het hart van Schandelen, met als voorwaarde dat de werken qua stijl en kleurgebruik bij elkaar moesten passen en dat de afbeeldingen in dialoog met de buurtorganisatie van GMS en de bewoners werden bepaald. Het moest echt een project van en voor de wijk worden. Naast de twee nieuwe murals stelde ook nog een particuliere eigenaar een gevel ter beschikking. Zo werd het drieluik een vierluik voor Schandelen.”

Hart voor de wijk

De eerste mural die Gaia in 2018 maakte is een cadeau van een bewoner aan de wijk en toont een hart omgeven door een zee van bloemen. Deze mural bevindt zich letterlijk in het hart van Schandelen en vertelt het verhaal van Operatie Hartslag, dat een einde maakte aan een verleden van overlast door prostitutie en drugscriminaliteit. De bloemen die rondom het hart zijn aangebracht, symboliseren het multiculturele karakter van Schandelen: elke bloem bloeit van origine in een ver land. En dan is er het hart zelf: dat klopt voor Schandelen!

Mijnverleden

De tweede mural die in 2018 tot stand kwam, verwijst naar de sluiting van de mijnen. Deze mural heeft Gaia samen met de bewoners in een brainstormsessie in de Molenwei bedacht. De afbeeldingen symboliseren het feit dat er veel in je leven kan gebeuren als gevolg van beslissingen die je niet zelf maakt maar die wel veel impact hebben op jouw leven. Zo zie je de Schacht van de voormalige Oranje Nassaumijn I, waar nu het Mijnmuseum gehuisvest is, als symbool van het rijke mijnverleden van Heerlen. En in het silhouet van Joop den Uyl, die in de toenmalige schouwburg van Heerlen de sluiting aankondigde, zie je de val van de Lange Jan. De toren stond indertijd op een steenworp afstand van Schandelen.

Een mooie toekomst

De vierde en laatste mural van Gaia is eveneens in samenspraak met de bewoners bedacht. De mural toont een Breugeliaans tafereel dat zich letterlijk in de wijk afspeelt en waarvoor ook letterlijk de bewoners model hebben gestaan. De jongen op de driewieler, D’r Sjandeler Jóng, de toeschouwers op het balkon; het zijn allemaal typische tafereeltjes die de saamhorigheid in Schandelen symboliseren. Samen brengen de vier murals zo het verleden en de toekomst van de wijk samen. Want, hier houdt het niet op: de bewoners hebben intussen zelf met een kleine subsidie een parkje aangelegd en bankjes geplaatst van waaruit je alle murals kunt zien en er samen met anderen over kunt praten. En dat wordt naar hartenlust gedaan: ‘Schandelen is de mooiste wijk van Heerlen’, wijst een bewoner. ‘Het is gezellig hier’, en: ‘Ik ben schatrijk met mijn wijk.’ Kunst verbindt, dat onderstreept ook dit bijzondere mural-project in Schandelen.

De murals zijn mede tot stand gekomen in het kader van het project ‘Shifting Perspectives’ van Bovengronds. Dit festival is een vervolg op het Jaar van de Mijnen 2015 en focust op de periode na de mijnsluiting.